مصباح الشریعة / ترجمه مصطفوى    متن    170     الباب الحادى و الاربعون فی الاکل

الباب الحادى و الاربعون فی الاکل‏

[قسمت اول از] متن‏

قال الصادق (ع): قلة الاکل محمود فی کل حال و عند کل قوم، لان فیه مصلحة للظاهر و الباطن، و المحمود من المأکولات اربعة؛ ضرورة و عدة و فتوح و قوة، فالاکل الضرورى للاصفیاء، و العدة لقوام الاتقیاء، و الفتوح للمتوکلین، و القوة للمؤمنین، و لیس شى‏ء أضر على قلب المؤمن من کثرة الا کل، فیورث شیئین قسوة القلب و هیجان الشهوة و الجوع ادام للمؤمنین و غذاء للروح و طعام للقلب و صحة للبدن.

ترجمه‏

(1) (باب چهل و یکم در خوردن) حضرت صادق (ع) فرمود: کم خوردن به هر حال و نزد همه پسندیده است، زیرا در آن صلاح و خیر ظاهر و باطن است. و آنچه از انواع خوردنها مطلوب و پسندیده است، چهار است:

اول- خوردن ضرورى است که براى انبیاء و افراد برگزیده می باشد.

دوم- خوردن عده (به ضم اول) که به معناى مهیا شده براى امر دیگر است و این براى پرهیزکاران است که خوراک را مقدمه انجام وظایف قرار می دهند.

سوم- خوردن فتوح است که وسیله گشایش امر متوکلین است.

چهارم- خوردن قوت است که براى توانایى و نیرو گرفتن مؤمنین است.

و چیزى که ضرر و صدمه آن بر قلب مؤمن بیشتر و شدیدتر از بسیار خوردن باشد نیست، زیرا آن دو اثر می بخشد: قساوت و سنگدل شدن، و هیجان و جوش قوه شهوت. و گرسنگى نان و خورشت مؤمنین است، و غذاى روح است، و طعام قلب است، و موجب تندرستى تن می باشد.

شرح‏

غذا خوردن سه مرتبه دارد:

1- به منظور لذت بردن از غذا و طعام است و بس؛ و این موافق مقام و فهم حیوانات است که تا آنجا که از خوراکى لذت می برند می خورند، و هیچ گونه رعایت بهداشت و تندرستى و یا ملاحظه روحانیت و معنویت نمی ‏کنند.

2- به منظور لذت بردن از خوراکى با حفظ بهداشت تن. و در این مقام هر دو قسمت رعایت می شود، و اشخاصى که این طور هستند، در اثر علوم پزشکى و بهداشتى و یا تجربه، مقیدند که خوردن و التذاذ از طعام بیش از حدود بهداشتى نباشد.

3- به منظور حفظ روحانیت و براى توفیق در انجام وظائف الهى. و در این مرتبه است که چهار نوع مزبور متصور می ‏شود، و به اختلاف مقامات اصفیاء، اتقیاء، متوکلین، مؤمنین، نیت و مقصود در خوردن متفاوت خواهد شد.

[قسمت دوم از] متن‏

قال النبى (ص): ما ملأ ابن آدم وعاء اشر من بطنه. و قال داود (ع): ترک لقمة مع الضرورة الیها أحب الى من قیام عشرین لیلة. و قال رسول اللَّه (ص):

المؤمن یأکل فی معا واحد و المنافق فی سبعة أمعاء. و قال النبى (ص): ویل للناس من القبقبین، قیل و ما هما یا رسول اللَّه؟ قال: البطن و الفرج. و قال عیسى بن مریم علیهما السلام: ما أمرض قلب بأشد من القسوة، و ما اعتلت نفس بأصعب من بغض- الجوع، و هما زماما الطرد و الخذلان.

ترجمه‏

(1) حضرت رسول اکرم (ص) فرمود: پرنکرده است آدمى ظرفى را که شر و ضررش بیشتر از شکم خود باشد. و حضرت داود (ع) فرموده است: ترک کردن یک لقمه با نیازمند بودن به آن پیش من محبوبتر است از قیام بیست شب براى عبادت. و رسول خدا (ص) فرمود: مؤمن به یک روده می خورد و منافق به هفت روده. و باز فرمود: واى باد مردم را از شر دو عضو: شکم و فرج. و حضرت عیسى (ع) فرمود: هیچ دلى بیمار نمی شود که شدیدتر باشد از بیمارى قساوت، و هیچ علت و مرضى براى نفس انسان دشوارتر و بدتر از علاقه به پرخورى و بغض گرسنگى نیست، و این دو بیمارى دو مهارند براى مطرود شدن و دور گشتن از رحمت الهى و نزدیک شدن به شقاوت و گمراهى.

شرح‏

امتلاء معده بزرگترین مانع از پدید آمدن حال توجه و حضور و خضوع و خشوع و روحانیت است، و تا معده پر است اقبال به طاعت و عبادت پیدا نشده، و مجال پرداخت به دل و فرصت براى انجام وظائف باقى نخواهد ماند.

اندرون از طعام خالى دار* تا در او نور معرفت بینى تهى از حکمتى به علت آن* که پرى از طعام تا بینى پس اولین قدم براى مهیا شدن در راه سیر و سلوک؛ پرهیز کردن از خوردن زائد از حد لازم است، تا بتواند همیشه خود را مهیاى حضور و توجه و خضوع و عبادت و خشوع نماید.

بی سود بود هر چه خورد مردم در خواب* بیدار شناسد مزه از منفعت و ضرر* بیدار شو از خواب خوش اى خفته چهل سال* بنگر که ز یارانت نماندند کس ایدر* تا کى تو به تن برخورى از نعمت دنیا* یک چند به جا از نعم دانش برخور* از خواب و خور انباز تو گشته است بهائم* آمیزش تو بیشتر است انده کمتر* چیزى که ستورانت بدان با تو شریکند* منت ننهد بر تو بدان ایزد داور

برای بزرگ شدن تصویر بر روی آن کلیک کنید؛

وارد خانه شد. چند ساعتی منتظرش بودم. می‌خواستم درباره تغییر رفتار پسرمان با او حرف بزنم، اما تصمیم داشتم اول بگذارم کمی استراحت کند و بعد حرفم را بگویم. با آمدنش حال و هوای خانه تغییر کرد. یک سلام بلند و یک روی مهربان.

همیشه همین‌طور به خانه می‌آید. من هم به استقبالش رفتم. از بوی غذا گفت که هوش از سرش برده و من هم با خنده گفتم باید دو ساعتی صبر کند. چند کلامی بیشتر حرف نزده بودیم که صدای زنگ وایبرش آمد و او با عجله موبایلش را از جیب بیرون آورد و همان‌طور که با من حرف می‌زد، به خواندن پیام مشغول شد، اما نمی‌دانم چه چیزی در پیام نوشته شده بود که به وسط جمله نرسیده، آخرش را نقطه‌چین گذاشت و روی نزدیک‌ترین مبل نشست و شروع به خواندن کرد.

چند وقتی است کل معاشرت ما همین چند لحظه ورود او به خانه است تا قبل از این‌که به وایبر وصل شود، قبل از این‌که برود سراغ پیام‌هایش در شبکه‌‌های اجتماعی دیگر.

حس می‌کنم شوهرم با همه مردم شهر به خانه می‌آید. دیگر خلوتی برایمان نمانده. اگر بخواهد حرفی هم بزند با آب و تاب، لطیفه جدیدی ? از پیام‌های وایبر برایم می‌خواند و من هم لبخند تلخی می‌زنم به یاد روزهایی که از اتفاق‌های اداره‌اش می‌گفت و تمام قندهای دنیا در دلم آب می‌شد ...

سال‌ها قبل وقتی هنوز اتاقک‌های زردرنگ تلفن همگانی در خیابان‌ها دیده می‌شد، خانه‌های زیادی تلفن نداشتند. گاهی در یک کوچه یک خانه تلفن داشت و همه از آن استفاده می‌کردند. بعد کم‌کم سر و کله تلفن در خانه همه‌مان پیدا شد.

اگر آن روزها به ما می‌گفتند روزی هر کدام از ما یک تلفن برای خود خواهیم داشت که با آن به هر کجا بخواهیم، می‌توانیم برویم و همیشه در دسترس هستیم، بیشتر شبیه یک شوخی بود؛ شوخی‌ای که این روزها از نان شب جدی‌تر شده است.

اگر هزاران دوست همیشه آنلاین هم پیدا کنیم، نمی‌توانند جای یک گفت‌وگوی صمیمانه با همسرمان را بگیرد. اگر خودمان گرفتار این دنیا شویم و ندانیم چگونه وقت و روابط را مدیریت کنیم، دومین قربانی بعد از ما، فرزندانمان هستند که از دستشان می‌دهیم

قصه همراه دوم زندگی‌مان هم بی‌شباهت به اولی نبود. همراه دوم، رایانه یا همان کامپیوتر معروف بود. در مهم‌ترین جای خانه قرار گرفت. بعد کم‌کم وارد اتاق‌های شخصی‌مان شد و بعد آن?قدر مهم بود که همه اعضای خانواده نمی‌توانستیم از یک سیستم استفاده کنیم.

آمدن تبلت و تلفن همراهی که می‌توانست کار مهم وصل شدن به دهکده جهانی را به‌عهده بگیرد، این مشکل زندگی‌مان را هم حل کرد. حال دیگر همیشه در دسترس هستیم، اما آن?قدر در دسترس دوست و آشنا و غریبه و افراد ندیده حتی در آن طرف کره زمین قرار گرفته‌ایم که کمتر در دسترس خودمان و نزدیک‌ترین افراد زندگی‌مان قرار می‌گیریم.

به برکت شبکه‌های اجتماعی که هر روز به تعداد آنها اضافه می‌شود، سرمان شلوغ‌تر شده است. نمی‌توان وایبر داشت و از اینستاگرام غافل بود یا هر دوی اینها را داشت، اما لاین و تانگو را مورد بی‌مهری قرار داد. ما می‌خواهیم همه جا باشیم و در حقیقت هیچ کجا به صورت واقعی نیستیم.

نمی‌خواهم منکر فواید برخی از این شبکه‌ها شوم، اما موضوع از جایی مشکل پیدا می‌کند که خط قرمزی برای استفاده از اینها نداریم. از صبح که چشم باز می‌کنیم، به جای آن‌که کنار پنجره برویم و به آسمان نگاه کنیم و خدایمان را شکر کنیم، برای درک نعمت یک روز دیگر، پنجره تلفن همراهمان را چک می‌کنیم تا در وایبر و فضاهای دیگر، پیغام‌های شبانه دوستان را بخوانیم.

اگر اینترنت دائم نداشته باشیم تا رسیدن به سر کار و وصل شدن به وای‌فای، مثل معتادان کلافه‌ایم. وقتی به خانه برمی‌گردیم هم به جای گذراندن وقت با عزیزترین افراد زندگی‌مان، مشغول خواندن لطیفه‌های بعضا تکراری، جملات معروف انسان‌های بزرگ و پیام‌ها و گروه‌هایی می‌شویم که شاید یک ربع وقت صرف آنها کردن، خالی از لطف و تنوع نباشد، اما بیشتر از آن فراموش کردن یک مساله مهم است؛ وقت با هم بودنمان کمتر از آن است که فکرش را می‌کنیم.

البته ما انسان‌ها خیلی زود راه‌حل‌هایی برای چنین مشکلاتی پیدا می‌کنیم؛ مثلا زن و شوهرهایی که برای هم در این فضاهای مجازی از اتاق روبه‌رو شکلک قلب می‌فرستند یا جملات عاشقانه برای یکدیگر فوروارد می‌کنند. فرزندان هم که هنوز خواندن و نوشتن یاد نگرفته‌اند، مجهز به انواع بازی‌های رایانه?ای و تبلت می‌شوند تا از والدین خود عقب نمانند.

این روزها علاوه بر دیدن خانه خودم که هر کدام‌مان وسیله‌ای در دست در دنیای خود سیر می‌کنیم، دیدن جمع دوستانه و فامیل که باز هم خیلی‌ها گوشی به دست در دنیای مجازی خودساخته‌شان قدم می‌زنند، مرا می‌ترساند؛ ترس از روزهای پیش رو که هر کدام از ما تنها بمانیم و مجبور شویم تغییرات چهره عزیزانمان را در عکس‌هایی که به اشتراک می‌گذارند، جستجو کنیم و آن?قدر گوشی و لوازم ارتباطی در دستانمان باشد که فرصتی برای گرفتن دست یکدیگر نداشته باشیم. می‌ترسم حرف‌های خوبمان ته بکشد و روابطمان سست شود.

بهترین چیز برای فرار از تنهایی‌های اینچنینی، جدی نگرفتن دنیای مجازی است. این دنیا به زندگی ما آمد تا به دنیای واقعی‌مان کمک کند و کارهایمان بهتر انجام شود و فرصت بیشتری برای با هم بودن داشته باشیم. قرار نبود این?قدر پررنگ شود که جای همه چیز را پر کند.

چند روز پیش در یکی از همین شبکه‌ها، مطلبی به طنز نوشته شده بود که فرد نوجوانی می‌گفت: امروز اینترنتم قطع شده و مجبور شدم با خانواده وقت بگذرانم، به نظرم آدم‌های خوبی هستند؛ هرچند این مطلب طنز بود، اما تلخی یک واقعیت را به رخ ما می‌کشید.

اگر برای با هم بودن وقت نگذاریم، غریبه‌هایی می‌شویم که هر روز صبح کنار هم چشم باز می‌کنیم و هر شب کنار هم چشم می‌بندیم؛ همین.

روزنامه جام جم – ندا داوودی

نمى ‏دانم داستان پیرمردی را شنیده ‏اید که مى‏ خواست به زیارت برود اما وسیله‌‏ای برای رفتن نداشت.
به هر حال یکی از دوستان او، اسبی برایش آورد تا بتواند با آن به زیارت برود.
یکی دو روز اول، اسب پیرمرد را با خود برد و پیرمرد خوشحال از این که وسیله‏‌ای برای سفر گیر آورده، به اسب رسیدگی می ‏کرد، غذا می ‏داد و او را تیمار می ‏کرد. اما دو سه روز که گذشت ناگهان پای اسب زخمی شد و دیگر نتوانست راه برود.
پیرمرد مرهمی تهیه کرد و پای اسب را بست و از او پرستاری کرد تا کمی بهتر شد. چند روزی با او حرکت کرد اما این بار، اسب از غذا خوردن افتاد. هر چه پیرمرد تهیه مى ‏کرد اسب لب به غذا نمى ‏زد و معلوم نبود چه مشکلی دارد.
پیرمرد در پی درمان غذا نخوردن اسب، خود را به این در و آن در مى ‏زد اما اسب هم چنان لب به غذا نمى ‏زد و روز به روز ضعیف ‏تر و ناتوان ‏تر مى ‏شد تا این که یک روز از فرط ضعف و ناتوانی نقش زمین شد و سرش خورد به سنگ و به شدت زخمی شد. این بار پیرمرد در پی درمان زخم سر اسب برآمد و هر روز از او پرستاری می‏ کرد.
روزها گذشت و هر روز یک اتفاق جدید برای اسب مى‌‏افتاد و پیرمرد او را تیمار مى‏ کرد تا این که دیگر خسته شد و آرزو کرد ای کاش یک اتفاقی بیفتد که از شرّ اسب راحت شود. آن اتفاق هم افتاد و مردی که اسب پیرمرد را دید خواست آن را از پیرمرد خریداری کند. پیرمرد خوشحال شد و اسبش را فروخت.
وقتی صاحب جدید، سوار بر اسب دور مى ‏شد، ناگهان یک سؤال در ذهن پیرمرد درخشید و از خود پرسید من اصلاً اسب را برای چه کاری همراه خود آورده بودم؟ اما هر چقدر فکر کرد یادش نیامد اسب به چه دلیلی همراه او شده بود!
پس با پای پیاده به ده خود بازگشت و چون مدت غیبت پیرمرد طولانی شده بود همه اهل ده جلو آمدند و به گمان این که از زیارت برمى‏ گردد، زیارتش را تبریک گفتند! تازه پیرمرد به خاطر آورد که به چه هدفی اسب را همراه برده و اهالی ده هم تا روزها بعد تعجب می ‏کردند که چرا پیرمرد مدام دست حسرت بر دست می‏ کوبد و لب می‏ گزد!!

بسیاری از ما در زندگی محدود خود، مانند این پیرمرد، به چیزها یا کارهایی مشغول مى‏‌شویم که ما را از رسیدن به هدف واقعی ‏مان باز مى ‏دارند ولی تا موقعی که مشغول آن ها هستیم، چنان آن ها را مهم و واقعی تلقی می‏ کنیم که حتی به خاطر نمى‏ آوریم هدفی غیر از آن ها هم داشته ‏ایم!

بحار الأنوار، جلد 6، صفحه 159

حیات القلوب، تاریخ پیغمبران، ص 909، از علامه مجلسی(ره)

شعری بسیار زیبا از شیخ بهایی در باره‌ی حضرت رضا علیه السلام

برای شادی روح شیخ بهایی صلوات